धमाल-मस्ती: ट्वेंटी२०

जिंकलो रेsss !!! जीत गए याsssर !!! WE DID IT MAN !!!

भारतातल्याच काय पण जगभरच्या भारतीय क्रिकेटरसिकांनी ऐन गणपतीत दिवाळी साजरी केली. बघता बघता तरूण भारतीय संघ ‘under dogs’ चा ‘World Chapions’ झाला. भारत-पाकिस्तानचा सामना नेहमीच World Cup Final पेक्षाही महत्वाचा असल्यासारखा पाहिला जातो. इथे तर साक्षात ‘Dream Final’ होती. भारताचा इतका कमी स्कोअर पाहून मन खट्टू झालं होतं पण इंटरनेटच्या text commentary मधे “Irfan is on fire” ही अक्षरं झळकली आणि सुखद विजयाची चाहूल लागली. शेवटच्या ओव्हरमधे तर पाकिस्तानच्या मिसबाह-उल-हकने सिक्स मारल्यावर प्राण कंठाशी आले होते. तेव्हढ्यात त्याचा पुढचा फटका श्रीशांतच्या हातात विसावला ! आपला भारत विश्वविजेता !!! चोवीस वर्षांनंतर ते सोनेरी क्षण परत आपल्या दारी !!! 1983 साली कपिलच्या संघानेही सगळ्यांना धक्का दिला आणि आता धोनीच्या ‘young Indian team’ ने क्रिकेटच्या भल्या-भल्यांना चकित केलं. आजपर्यंत झालेल्या सगळ्या विश्वचषकाच्या सामन्यांप्रमाणे आपण परत एकदा पाकिस्तानला हरवलं.

हा विजय मिळवलाय सळसळत्या तारूण्यानं ! हा विजय मिळवलाय ठासून भरलेल्या आत्मंविश्वासानं! हा विजय मिळवलाय, एकट्या-दुकट्यानं नव्हे, संपूर्णं संघानं !!!!

सि़क्स, सि़क्स, सि़क्स, सि़क्स, सि़क्स आणि… सि़क्स !!!

युवराज सिंगने ‘Twenty20’ मध्ये इंग्लंडविरूद्ध एकाच ओव्हरमध्ये सहा षटकार मारून आधीच एक इतिहास घडवला. बऱ्यांच वर्षांपूर्वी सर गॅरी सोबर्स आणि रवी शास्त्री ह्यांनी फ़र्स्ट क्लास क्रिकेटमधे हा पराक्रम केला. त्यानंतर हर्शेल गिब्सनं एक दिवसीय सामन्यांत ह्या विक्रमावर आपले नाव कोरले. आता युवराजने Twenty20 क्रिकेटच्या इतिहासात स्वत:च्या नावाचे पान तयार केले. (पहा -- http://www.youtube.com/watch?v=bob85WbW8cU ) पायाशी आलेला चेंडू नुसता फ्लिक करून त्याने विनासायास मारलेला दुसरा षटकार म्हणजे तर ‘टायमिंगचं’ उत्तम उदाहरण आहे.

आंतरराष्ट्रीय पातळीवर, क्रिकेटच्या कुठल्याही प्रकारात, ओळीनं सहा षटकार मारणं अतिशय अवघड असतं. दुसरं म्हणजे त्याचे सहाही फटके एकदम खणखणीत होते. ‘चुकून लागला’, ‘पट्टा फिरवला’ किंवा ‘आंधळी मारली’ वगैरे भानगडी नव्हत्या. अजून एक म्हणजे ‘युवी’च्या आधी तिघांनीही फिरकी गोलंदाजांना षटकार मारले होते. वेगवान गोलंदाजीला सलग सहा वेळा छपरावर किंवा प्रेक्षकांत भिरकावणं, ते ही मैदानाच्या वेगवेगळ्या दिशांना, अजूनच अवघड. युवराजचा विक्रम खरंच खूप मोठा आहे.

Twenty20 मधील एक विचित्र प्रकार म्हणजे ‘बॉल-आऊट’ ! भारताने पाकिस्तानविरूद्ध ‘टाय ‘ झालेला पहिला सामना विनोदी पद्धतीनं, अर्थात ‘बॉल-आउट’ पद्धतीनं, जिंकून अजून एक पराक्रम (!) केला होता. त्या व्हिडियोसाठी पहा http://www.youtube.com/watch?v=Pmx7rFwIYec&NR=1

अर्थात हे सगळं चालू असतानाच मनात मनात येतं ‘च्यायला, हे खरंच क्रिकेट आहे का?’. त्याच सुमारास ‘संबित बाल’ने लिहिलेला हा लेख वाचला.
http://content-usa.cricinfo.com/columns/content/current/story/311578.html
तो म्हणतो तसं खरंच , काय चूक आहे एखादी मॅच टाय झाली तर? फुटबॉलची (किंवा हॉकीची) copy क्रिकेटने आंधळ्यासारखी का करावी? उलट ती मॅच अमूल्य असायला हवी. सव्वाशेहून जास्त वर्षांच्या क्रिकेटच्या इतिहासात अक्षरश: हाताच्या बोटांवर मोजता येण्याइतक्याच मॅचेस ‘टाय’ झाल्या आहेत.

T20 हा क्रिकेटचा ‘छोटा charger’ दिवसेंदिवस लोकप्रिय होत जाणार आहे त्यात शंकाच नाही. T20 सामने म्हणजे ‘कल्ला’ चालला होता. भारतात फोन केला की दहावीतला भाचा विक्रम एकदम एक्साईट झालेला असायचा. शेंडी तुटो वा पारंबी -- दिसला बॉल की मार उचलून. नुसती हाणामारी, चौकार-षटकारांची आतषबाजी. आता वीस षटकांत दीडशे धावा वगैरे म्हणजे अगदीच मापातलं टार्गेट वाटतं.

निराशावादी सूर आळवतोय हा गैरसमज नसावा पण ‘ट्वेंटी२०’ चे साधारण नियम, खेळाचा ढाचा पाहिला की वाटतं बॉलिंग ही ‘कला’ संपत जाईल का? किती फिरकी गोलंदाज चेंडूला flight द्यायला धजावतील? किती वेगवान गोलंदाज तीन स्लिप्स लावण्याची ‘चैन’ करून बेमालूम ‘आऊट स्विंगर’ने फलंदाजाला मागे झेल द्यायला भाग पाडतील? अर्थात हे प्रश्न तर एक दिवसाचं क्रिकेट मूळ धरू लागलं तेव्हासुद्धा विचारले जातच होते. जेव्हा एखाद्या ‘ट्वेंटी२०’ सामन्यात न्यूझीलंडचा डॅनियल व्हिटोरी (फिरकी खेळण्यात comfortable समजल्या जाणाऱ्या) भारतीय फलंदाजांना नाचवतो, ऑस्ट्रेलियाचा ‘तेजतर्रार’ ब्रेट ली हॅट-ट्रिक घेतो, आपला श्रीशांत ‘हाणा-मारी क्रिकेट’च्या अंतिम सामन्यात चक्क निर्धाव षटक (maiden over) टाकतो किंवा हरभजनसारखा फिरकी गोलंदाज एखाद्या सामन्यातलं शेवटचं षटक टाकून प्रतिस्पर्ध्यांना जखडून ठेवतो आणि विकेटही काढतो तेव्हा आशादायक चित्र दिसतं.

नुसती बॉलिंगच नाही पण बॅटिंगचं काय? प्रत्येक चेंडू उचलावा असंच जर वाटणार असेल तर लेट कट, ग्लान्स असे नाजूक आणि कलात्मक फटके कोण दाखवेल? डेव्हीड गावर, व्ही. व्ही. एस. लक्ष्मण, ह्यांच्यासारखे कलाकार पैदा होतील? की सगळेच जण ‘शाहीद आफ्रिदी’?!!! ऑफ साईडला बाहेर पडलेले चेंडू सोडून देण्यासाठी आपला चौथा स्टंप नक्की कुठे आहे हे फलंदाजांना माहिती असेल? की चेंडू सोडून देणं हीच चूक समजली जाईल? एकेरी-दुहेरी ‘चिकी’ धावांनीही धावफलक हलता ठेवून, प्रतिस्पर्ध्यांच्या नकळत, षटकामागे ८-९ धावांची गती राखणाऱ्यांना संघात जागा असेल? योग्य ‘calling’ मधून दोन फलंदाजांचा एकमेकांवरचा विश्वास दिसेल? (सौरव गांगुली एकेरी धावा काढणं टाळेल; म्हणजे त्याचे कष्टं वाचतील आणि आपल्याही जीवाची ‘धाकधूक’ आपोआप वाचेल!!) सचिन, सौरव किंवा सेहवागच्या आक्रमकतेबद्दल प्रश्नच नाही पण हां, राहुलचं ‘तंत्र’ जेव्हा आक्रमण करेल ना तेव्हा मात्र मॅच पहायला अजून धमाल येईल. आठवा, भारत वि. न्यूझीलंड – १९८७. वन डेजचा वर्ल्ड कप, नागपूर मॅच. सुनील गावसकरने खुद्द श्रीकांतलाही ‘बघ्यांपैकी एक’ केलं होतं !!

एक मात्र आहे. T20 मुळे क्षेत्ररक्षणाचा दर्जा कमालीचा सुधारेल. किंबहुना प्रत्येक संघाला तो सुधारावाच लागेल. एक-एक धाव प्राणमोलाची असेल आणि ती अडवण्यासाटी जिवापाड धडपड करावी लागेल. ‘catches win matches’ ह्याचा खरा अर्थ भारतीय संघाला आता समजायला लागेल.

पण आता जाणवतं, one day cricket जेव्हा लोकांना आवडायला लागलं तेव्हा आमच्या आधीची पिढी का म्हणायची, “छ्या… वन डे वगैरे आपलं टाईमपासला ठीक आहे हो पण टेस्ट मॅचेस हेच खरं क्रिकेट”!!! वयाच्या तिशीतच असे म्हाताऱ्यासारखे विचार का मनात यावेत? क्रिकेटचा सामना चार तासांचा झाला म्हणून वाईट वाटावं की क्रिकेटचा समावेश Olympic Games मधे करण्याचे प्रयत्न चालू आहेत त्यात आनंद मानावा?

कुणी सांगावं, बेसबॉल आणि अमेरिकन फूटबॉलमधून डोकं बाहेर काढलं तर, उद्या अमेरिकन्सनाही क्रिकेट आवडायला लागेल!! ‘Super Bowl Party’ सारख्या ‘Cricket Party’ ‘देसी’ घरांच्या सोबतीनं ‘फिरंग’ घरीही झडतील. सध्या क्रिकेट खेळणाऱ्या देशांतसुद्धा, मोजक्या देशांच्या World Cup पेक्षा, Olympic Games Cricket हा नशा अजून मोठा असेलही.

सध्यातरी म्हणूया “The party is on with T20”.

कालाय तस्मै नम:! How’s That?